Pro memoria w sprawie chrzestnych oraz świadków chrztu

1. Do godziwego ochrzczenia dziecka wymaga się: 1)  zgody rodziców lub przynajmniej jednego z nich (albo tych, którzy prawnie ich zastępują); 2) uzasadnionej nadziei, że dziecko będzie wychowane po katolicku; jeśli takiej nadziei całkowicie nie ma, chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, powiadamiając rodziców o przyczynie (kan. 868 § 1).

2. Należy wybrać tylko jednego chrzestnego lub chrzestną, albo dwoje chrzestnych (mężczyznę i kobietę) (zob. kan. 873 KPK; Obrzędy chrztu dzieci. Wprowadzenie teologiczne i pastoralne, nr 6).

3. Chrzestni winni mieć ukończone 16 lat (dla słusznej przyczyny proboszcz lub szafarz może uczynić wyjątek), być katolikami, mieć przyjęty sakrament bierzmowania i  Najświętszej Eucharystii, prowadzić życie zgodne z wiarą  i odpowiadające funkcji, jaką mają pełnić, być wolnymi  od jakiejkolwiek kary kościelnej wymierzonej lub zdeklarowanej oraz nie być ojcem lub matką przyjmującego chrzest (zob. kan. 874 § 1 KPK; Obrzędy chrztu dzieci. Wprowadzenie „Wtajemniczenie chrześcijańskie”, nr 10).

Na podstawie Dyrektorium ekumenicznego z 1993 r. (n. 98 b), dla słusznej przyczyny wolno dopuścić do funkcji chrzestnego wiernego prawosławnego, który wystąpi obok chrzestnego katolickiego (innej płci niż wierny prawosławny), pod warunkiem jednak upewnienia się, że wierny prawosławny nadaje się do tej funkcji.

4. Ochrzczony, należący do niekatolickiej wspólnoty kościelnej może być dopuszczony – tylko razem z chrzestnym katolikiem (lub chrzestnymi katolikami) jedynie jako świadek chrztu (zob. kan. 874 § 2 KPK; Obrzędy chrztu dzieci. Wprowadzenie „Wtajemniczenie chrześcijańskie”, nr 10.6). Dyrektorium ekumeniczne z 1993 r. wskazuje tutaj na względy więzi rodzinnej lub przyjacielskiej  (nr 98 a).

5. Z dyspozycji kan. 874 § 2 KPK, który instytucję świadka odnosi wyłącznie do ochrzczonego niekatolika, jednoznacznie wynika, że katolik, który nie spełnia wymogów do pełnienia funkcji chrzestnego, nie może pełnić funkcji „świadka chrztu” (funkcja „świadka chrztu”, należy to ponownie podkreślić, jest zarezerwowana wyłącznie dla osób ochrzczonych, które nie należą do Kościoła katolickiego) (por. Obrzędy chrztu dzieci. Wprowadzenie „Wtajemniczenie chrześcijańskie”, nr 10.6). W czasie celebracji „świadek chrztu” uczestniczy w ceremonii chrztu zajmując miejsce przy rodzicach i rodzicu chrzestnym. Nie musi jednak odpowiadać na zadawane przez celebransa pytania podczas liturgii chrztu.

6. Jeśli nie ma chrzestnego, udzielający chrztu powinien zatroszczyć się, by obecny był przynajmniej jeden świadek, który mógłby stwierdzić udzielenie chrztu (kan. 875 KPK). Chodzi tutaj o sytuację ekstremalną, mało prawdopodobną w praktyce. Świadek, o którym mowa w przytoczonym kanonie (może nim być ktokolwiek zdolny do świadczenia o danym fakcie), spełnia inną rolę niż „świadek chrztu” określony w kan. 874 § 2 KPK.

7. W księdze ochrzczonych proboszcz miejsca chrztu wpisuje – wraz z innymi danymi – także nazwisko świadka, jeśli wystąpił podczas chrztu (kan. 877 § 1 KPK).