Lubańskie ślubowania.

LUBAŃSKIE
ŚLUBOWANIA
ks. kan. dr Jan Dziewulski
Lubań 2022
UNIEGOSZCZ ŚLUBAMI STOI
SPIS TREŚCI

Przedmowa
Zobowiązania tysiąclecia
Akt oddania parafii Matce Bożej
Zobowiązania dzieci
List mieszkańców parafii do Matki Bożej
Nawiedzenie obrazu w 1979 i zobowiązania
Akt oddania parafii w niewole Matce Kościoła
Nawiedzenia od 1987 – 1.04. 1988
Poświecenie parafii Lubania Niep. Sercu Maryi
Pomoc duszom w czyśćcu cierpiącym
Szczególny przywilej dla parafii
Dodatek – historia parafii
Opis parafii
Ślubowanie par. św. Trójcy
Historia parafii św. Trójcy
Dokument historycznego oddania
Zobowiązania moralne tysiąclecia
Program nawiedzenia z roku 1963
Hołd kapłanów

PRZEDMOWA
W dziejach Polski nie brakuje rozmaitych aktów o charakterze politycznym, społecznym i religijnym. W przeciwieństwie do innych narodów, gdzie dużą rolę w kształtowaniu tożsamości spełniają różne wydarzenia, w Polsce aktom nadawano pierwszeństwo i na ich gruncie powstawały rozmaite wydarzenia wywierające wpływ na dzieje państwowe czy narodowe.
Rozmaitym aktom – dokumentom, umowom, deklaracjom, publicznym zobowiązaniom nadawano większa rangę niż wydarzeniom. Takie narodowe nastawienie przekładało się następnie na osobiste życie wielu ludzi. Czytając różne biografie można znaleźć fakty dokonania gestów, które okazywały się punktem zwrotnym w ich życiu duchowym i podejmowanym zaangażowaniu. Można także znaleźć w parafiach księgi z zapisanymi aktami duchowymi i podejmowanymi zobowiązaniami.
Takie księgi znajdują się na Jasnej Górze w Instytucie Jasnogórskich Ślubów Milenijnych. Wśród wielu ksiąg parafialnego zawierzenia znalazłem księgi wieczyste parafii św. Trójcy w Lubaniu i parafii Uniegoszcz. O tym co w nich się znajduje jest ta książka. Zanim jednak omówię zawarte w księgach treści przedstawię historyczne wydarzenia na bazie których podejmowano w Polsce ślubowania narodowe, parafialne i indywidualne.
Początek polskich aktów rozpoczyna dokument Dagome Iudex Mieszka I (ok 990). A zwieńczeniem są akty maryjne z XX w.
Takie jak śluby narodowe kard. Stefana Wyszyńskiego z 1956 i akt oddania z roku 1966. Wszystkie takie akty religijne odgrywały rolę formacyjną, inspirującą oraz społeczno-polityczną. Aktem religijno – politycznym były śluby króla Jana Kazimierza w 1656 r. obierającego Maryją jako Królową Korony Polskiej. Kard. Stefan Wyszyński w nawiązaniu do tych ślubów powiedział w kazaniu w dniu 3 maja 1966 r.” Te wielkie akty są dowodem wysokiej kultury Narodu Polskiego, kultury duchowej, religijnej, społecznej i politycznej. Czytając opracowania na temat ślubowań można często spotkać opinie mówiące o tym, że kształtowały one ideę narodu, polskości, dobra wspólnego państwa, stosunku do własnej przeszłości i przyszłości, relacji do innych narodów czy wydarzeń o charakterze lokalnym i powszechnym. Miały one również wpływ na polskie rozumienie wolności i wpływały na sposoby jej realizacji w wymiarze osobistym i społecznym.
Tak ogólnie zarysowane tło pomoże zauważyć znaczenie teologiczne aktu oddania z 1966 r. i aktów parafii Lubań i Uniegoszcz oraz odnieść je do najwyższego aktu parafialnego i osobistego, które może człowiek złożyć Bogu i Matce Najświętszej jakim jest ślub. Wszystkie śluby zawierające różne zobowiązania składane przed Bogiem i Maryją opierają się na takiej samej teologii, mającej źródła biblijne, nawet jeśli dzisiaj nie przykłada się do nich należytej wagi a czasami nawet próbuje się je skompromitować w życiu kapłańskim czy małżeńskim. Zobaczmy na niektóre elementy tej teologii.
„Złóżcie śluby i wypełnijcie je przed Panem, Bogiem waszym, niech całe otoczenie niesie dary Straszliwemu”. Tak kończy się Psalm 76, 12, którego treścią jest wielkość i majestat Boga ukazanego jako straszny i budzący trwogę. To starotestamentalne wezwanie pozostaje aktualne i ma swoje znaczenie i wymowę ukazując wewnętrzną wolność oddania się Matce Bożej i Bogu , w którym ma zwieńczenie wiara każdego chrześcijanina.

STARY TESTAMENT
Księga Koheleta
Nie bądź pochopny w słowach,
a serce twe niechaj nie będzie zbyt skore,
by wypowiedzieć słowo przed obliczem Boga,
bo Bóg jest w niebie,
a ty na ziemi!
Przeto niech słów twoich będzie niewiele1.
Bo z wielu zajęć przychodzą sny,
a mowa głupia z wielości słów.
Jeżeliś złożył ślub jakiś Bogu,
nie zwlekaj z jego spełnieniem,
bo w głupcach nie ma On upodobania.
To, coś ślubował, wypełnij!2
Lepiej, że nie ślubujesz wcale,
niż żebyś ślubował, a ślubu nie spełnił.
Nie dopuść do tego, by usta twe doprowadziły cię do grzechu,
i nie mów przed posłańcem [Bożym]3,
że stało się to przez nieuwagę,
żeby się Bóg nie rozgniewał na twoje słowa
i nie udaremnił dzieła twoich rąk.
Bo z wielu zajęć przychodzą sny,
a marność z nadmiaru słów4.
Boga się przeto bój!4
Św. Tomasz z Akwinu nauczał, że ślub oznacza oddanie Bogu swojej zdolności czynienia. Ślub oznacza oddanie Bogu swojej woli, będącej źródłem wolności, w której zakorzenia się każdy wartościowy czyn ludzki. W tym znaczeniu ślub jest najwznioślejszym darem, ponieważ za jego pośrednictwem wierzący oddaje Bogu największe posiadane dobro jakim jest wolność. Nikt nie ma do ofiarowania Bogu niczego większego niż siebie samego. Dlatego w ślubach i zobowiązaniach kryje się szczególna siła duchowa sprawiająca, że Bóg wysłuchuje tych, którzy wobec Niego i Matki Bożej do czegoś się zobowiązali. Na dar – Bog odpowiada darem. Miarą wielkości daru jest intensywność wolności kryjącej się za tym darem. Potwierdzona ona zostaje wypełnieniem złożonego zobowiązania.
Składanie ślubu wobec Matki Bożej nadaje ślubom szczególnej wymowy, ponieważ oznacza zarówno odwołanie się do Jej złożenia siebie w ofierze Bogu, jak również oznacza odwołanie się do Jej wstawiennictwa, sprzyjającego osiąganiu duchowej dojrzałości.
Św. Tomasz z Akwinu wyjaśniając sens ślubów zwraca uwagę, że dobro skończone zyskuje na tym, jeśli dołączyć do niego inne dobro. W pewnym sensie można powiedzieć, że coś takiego dzieje się w ślubie składanym Matce Bożej. Z jednej strony wierzący ofiaruje

Bogu w swojej wolności jakiś dar, dodając do niego zaufanie do Marki Bożej, do Jej przykładu i Jej wstawiennictwa. Matka Boża , wobec której składa się śluby, uwzniośla decyzje człowieka o motyw ufności i wspiera je jako ich świadek i skuteczną pomoc w ich realizacji. Nawet za małym ślubem kryje się wielkie doświadczenie duchowe otwierające na Boga i Jego przychylność.
Na Jasnej Górze w Jasnogórskim Centrum Modlitwy Zawierzenia znajduje się Księga Wieczysta parafii Uniegoszcz założona przez ks. Stanisława Synówkę
Znajdują się w niej teksty własnoręcznie napisane przez księdza Synówkę takie jak: Akt oddania parafii w Macierzyńską niewolę Matki Kościoła za wolność Kościoła, „Zobowiązania Tysiąclecia” oraz zobowiązania rodzin i indywidualne.
W dniu 28 listopada 1965 r. w Uniegoszczy zostały podpisane zobowiązania tysiąclecia.
Po aktem podpisali się:
Do dzisiaj niezrealizowane jest zobowiązanie dotyczące budowy salki katechetycznej. Wprawdzie od 1990 roku nauka religii odbywa się w szkole ale jest potrzeba takiej salki na różnego rodzaju spotkania w tym szczególnie na potrzeby pielgrzymów Dróg Jakubowych.
W dniu 30.11.1965 ks. Synówka z delegacją parafii na Jasnej Górze złożył hołd Królowej Polski składając przy tym w Jasnogórskim Instytucie Zawierzenia Księgę Wieczystą parafii.
W kościele parafialnym w Uniegoszczy w dniu 6 grudnia 1965 r. ksiądz proboszcz dokonał uroczystego aktu oddania parafii w Macierzyńską niewolę Matki Kościoła za wolność Kościoła.
Przygotowując parafian do podjęcia zobowiązań osobistych z okazji Aktu oddania ks. Stanisław Synówka zachęcał wiernych do podejmowania zobowiązań tysiąclecia. W ogłoszeniach parafialnych z 14.11.1965 r. prosił, żeby ” szczerze i poważnie zastanowić się nad swoimi postanowieniami, które chcemy uczynić NMP Królowej Polski i wpisać w księdze jak najprędzej , nie odkładając na ostatnią chwilę”.
AKT ODDANIA
Parafia Uniegoszcz obejmuje trzy miejscowości Uniegoszcz, Radostów i Mściszów z trzema kościołami.
Obsługuje je jeden kapłan. Niżej podpisany (ks. Stanisław Synówka) pracuje od 1958 r. Parafianie stanowią istną mozaikę część pochodzi z Bukowiny (Rumunia), część z Jugosławi część z wileńszczyzny i lwowskiego. Najbardziej religijna część to repatrianci z Jugosławii reszta to element dość trudny i oziębły. Czy wiele trudu duszpasterskiego włożonego w tę rolę przyniesie widoczny owoc, trudno stwierdzić pro domo sua W każdym razie podstawowe formy życia religijnego zostały zorganizowane, katechizacja zabezpieczona kościoły odremontowane i zaopatrzone.
Dalsze losy życia Bożego w parafii składamy w ręce NMP Matki Kościoła, w której opiekę i niewolę parafia oddaje się w dniu 6 grudnia 1965 r.
Akt oddania parafii w Macierzyńską niewolę Matki Kościoła za wolność Kościoła.
Bogarodzico Dziewico, Matko Kościoła Chrystusowego, Matko nasza. Duszpasterz i Lud Boży parafii Uniegoszcz stają dziś przed Tobą, przejęci głęboką troską o Kościół Chrystusowy na całym świecie a zwłaszcza w naszej Ojczyźnie, na progu nowego Tysiąclecia wiary, o życie Boże w naszej parafii i w rodzinach, o naszą wierność Bogu, Krzyżowi i ewangelii Chrystusowej. Pragniemy szczególnym aktem oddać się Tobie całkowicie na własność, to znaczy w macierzyńską niewolę i w Twoje dłonie złożyć wszystko co najdroższe.
Przed wiekami sam Ojciec Niebieski ukazał Ciebie pierwszym rodzicom jako promyk nadziei. Tobie oddał syna swego Jednorodzonego, który narodził się z Ciebie aby nas zbawić.
Syn Twój Najświętsza Matko Boga Tobie oddał na krzyżu to co miał najdroższego: dzieci swoje w osobie umiłowanego ucznia Jana cały Kościół zrodzony z Jego przebitego boku. Takimi przykładami zachęceni stajemy dziś i my ufnie przed Tobą. Oddajemy się Tobie w niewolę z ciałem i duszą, umysłem, wolą i sercem. Chcemy odtąd wszystko czynić z Tobą i w Tobie i przez Ciebie, ufni że Ty sama oddasz nas Twojemu Synowi Jezusowi Chrystusowi który wyzwoli nas pełną wolnością dzieci Bożych.
Troskliwa Matko Najświętszej Rodziny. W Twoją macierzyńską niewolę oddajemy wszystkie rodziny naszej parafii aby przez Ciebie odrodziły się w Bogu i żyły na wzór Rodziny Nazaretańskiej. Będziemy umacniać w nich królowanie Twego Syna, bronić czci Imienia Bożego, strzec prawa Bożego, obyczajów chrześcijańskich i tradycji ojczystych.
Królowo Polski. Zwycięska Pani Jasnogórska. Oddajemy Ci szczególnym aktem młodzież naszej parafii, aby pozostała wierna Tobie i Twojemu Synowi i przeniosła nienaruszony skarb wiary w drugie tysiąclecie Polski Katolickiej.
Matko Kościoła Chrystusowego i Matko nasza. Ojciec św. ogłosił Cię Matką Kościoła. Oddajemy w Twoją macierzyńską niewolę za wolność Kościoła Powszechnego w Ojczyźnie naszej w bramach Nowego Tysiąclecia naszą umiłowaną parafię z jej świątynią, kaplicami, pasterzem i całym ludem wiernym. Oddajemy Ci wszystkich, którzy tu żyją i pracują karmią się modlitwą i sakramentami świętymi. Wspieraj nas w drodze do Ojca Niebieskiego i pomagaj do wypełniania naszych obowiązków zgodnie z nakazami prawa Bożego. Uważaj nas, nasza parafię i wszystko co posiadamy za wyłączna własność Twoją oddaną w więzy Twojej macierzyńskiej niewoli. Pozostawiamy Ci prawo do rozporządzania nami i naszą wspólnotą według twego upodobania dla dobra Kościoła Powszechnego i ku chwale Boga

w czasie i w wieczności. Pragniemy tym aktem zabezpieczyć w Twych macierzyńskich dłoniach wiarę naszą i chrześcijańskie obyczaje Narodu Drugiego Tysiąclecia, wypraszając równocześnie wolność Kościoła w Ojczyźnie naszej i na całym świecie. Opiekuj się nami, rządź i prowadź do Syna Swego, który nas oddaje Ojcu Niebieskiemu. Zachowaj nas w wierności Krzyżowi Chrystusowemu, Ewangelii, Kościołowi, Ojcu świętemu i naszym Pasterzom. Pragniemy czuć się bezpiecznie w Twych macierzyńskich dłoniach. Wierzymy, że kiedyś Ty sama na progu nowego życia okażesz nas Synowi Twojemu jako umiłowaną własność Twoją. Amen.
ZOBOWIĄZANIE TYSIĄCLECIA
My parafianie parafii Uniegoszcz wdzięczni Bogu za dar wiary i chrztu św. który jest udziałem narodu naszego od tysiąca lat wdzięczni także za przetrwanie wojny i przywrócenie nas z rozproszenia wojennego postanawiamy:
•
Troszczyć się o religijne wychowanie dzieci i o to żeby uczęszczały na katechizację i przystępowały do sakramentów świętych
•
Dla umożliwienia dzieciom normalnych warunków nauki religii, wybudować odpowiednią salę katechetyczną
•
Postarać sie o ożywienie i podniesienie śpiewu kościelnego
•
Przed sumą w niedziele i święta śpiewać albo odmawiać różaniec (Radostów)
•
Dbać o kościół o jego wygląd i porządek
Uniegoszcz dnia 28 listopada 1965 Jasna Góra 6 grudnia 1965 r.
Skład delegacji na Jasną G. 30.XI.1965
W dniu 30. XI. 1965 r. w imieniu Parafii składa hołd Królowej Polski delegacja w składzie:
1.
Ks. Stanisław Synówka
2.
Łazarowicz Paweł
3.
Kowalewski Wacław
4.
Kowalewska Helena
5.
Lipska Maria
6.
Korziel Magdalena
7.
Lasko Franciszka
8.
Masłowska Aurelia
9.
Zięba Anna
10.
Sokołowska Stanisława
11.
Kata Janina
12.
Malinowska Antonina
13.
W kancelarii parafialnej znajduje się księga, w której wpisane są nazwiska dzieci, które z okazji I Komunii św. złożyły ślubowania abstynenckie w latach 1967-1973.
W dniu 13.11.1978 r. ks. proboszcz Jan Tomczak w imieniu mieszkańców Parafii Uniegoszcz napisał List do Matki Kościoła.
Treść listu jest poniżej. Jak możemy przeczytać parafia zobowiązała się do zbudowania w kościele ołtarza poświęconego Matce Bożej Częstochowskiej. Niestety do dzisiaj zobowiązanie nie jest wypełnione.

NAWIEDZENIE W ROKU 1979 I ZOBOWIĄZANIA
Przed jubileuszem 600 lecia Jasnej Góry ks. Ja Tomczak , który 15.11.1979 r. otrzymał nominację na wikariusza substytuta parafii Uniegoszcz( 15.01.1980 na administratora) rozpoczął nawiedzenie rodzin w parafii, przez kopię cudownego obrazu MB Częstochowskiej.
” Obraz do swych domów przyjęła olbrzymia większość rodzin naszej wspólnoty parafialnej. W wielu przypadkach zwaśnieni od dawna sąsiedzi pogodzili się. Wiele rodzin zamawiało msze św. dziękczynne” Z kroniki parafialnej spisanej przez ks. Synówkę i kontynuowanej przez ks. Tomczaka
Przed jubileuszem 600 lecia Jasnej Góry ks. Ja Tomczak dokonał uroczystego aktu oddania parafii w macierzyńską niewolę Maryi Matki Kościoła za wolność Kościoła.

NAWIEDZENIE OD LISTOPADA 1987 DO 1 KWIETNIA 1988 I NOWE ZOBOWIĄZANIA

Z okazji 100 lecia objawień w Fatimie parafie Lubańskie i siostry Magdalenki dokonały Aktu poświecenia parafii miasta Lubania Niepokalanemu Sercu Maryi.
W treści aktu możemy przeczytać m.inn.
„Pragniemy z Bożą pomocą stanowić na różnych płaszczyznach naszego życia i pracy jeden, nawracający się nieustannie Lud Boży, w którym nie ma nienawiści, przemocy i wyzysku.
Pragniemy żyć w łasce uświecającej aby nasz Kościół stał się prawdziwym Domen Bożym i Bramą Nieba.
Przyrzekamy bronić związku małżeńskiego ustanowionego przez Boga i nie dawać posłuchu podszeptom złego ducha zachęcającego do nadużywania wolności i do realizowania źle rozumianej tolerancji.
Chcemy aby wszyscy małżonkowie objawiali swoim życiem Bożą miłość a dzieci i młodzież nie straciły wiary i nie zostały dotknięte zepsuciem moralnym.
Postanawiamy stać na straży poczętego życia aby każdy człowiek mógł wzrastać w pokoju i bezpieczeństwie we własnej rodzinie.
Przyrzekamy poprzez autentyczne chrześcijańskie życie przyczyniać się do powrotu tych, którzy odeszli z Owczarni Chrystusa, aby odnaleźli na nowo Twojego Syna i zrozumieli, że tylko On jest Drogą, Prawdą i Życiem.
Przyrzekamy uczynić wszystko, aby w naszym życiu osobistym, rodzinnym, narodowym i społecznym realizowała się nie nasza wola ale wola Twojego Syna.
Poświęcając się Twemu Niepokalanemu Sercu pragniemy jak najściślej zjednoczyć się z Tobą Najświętsza Dziewico oddając się Chrystusowi – jedynemu Zbawicielowi.
19
Pismo Święte uczy nas, że można nie przysięgać niczego i to nie jest grzech. Kiedy jednak coś się przysięga, należy tego bezwzględnie dotrzymać. Choćby to była rzecz bardzo drobna, ale też choćby była bardzo trudna. Jeśli się przysięgało, to ze względu na wielkość Tego, Komu się przysięgało, czyli Boga, czy Matki Bożej nic nie jest nieważne. Dlatego najpierw namysł. Niczego nie wolno przysięgać pod wpływem emocji, bez zastanowienia, tylko dlatego, że coś nam nagle przyjdzie do głowy.
Od przysięgi zwalnia niemożność jej wykonania: ciężka choroba, wojna, ograniczenie wolności i podobne poważne przeszkody. Od przysięgi złożonej prywatnie, która nie może być dotrzymana (albo tylko z ogromną trudnością) może nas zwolnić spowiednik. Może też jeden ślub zamienić na inny, taki, który będziemy mogli spełnić. Sami nie zamieniamy ślubowanej rzeczy na inną. W związku z tym ci, którzy są wpisani w dwie kroniki nawiedzenia (w pierwszej ok. 3000 osób w drugiej 800) powinni jak najszybciej zacząć wywiązywać się z przysięgi o czym świadczą wpisy w kronikach nawiedzenia.
Natomiast tym, którzy już odeszli trzeba przyjść z pomocą o czym można przeczytać poniżej.
Pomóż duszom w czyśćcu cierpiącym!
Największą wartość ma zamówiona Msza Święta za ich dusze – będzie bardzo dobrze, jeśli będziesz mógł w tej Eucharystii uczestniczyć.
Zdobywaj odpusty, co powinieneś zrobić, aby uzyskać odpust zupełny:
Bądź w stanie łaski uświęcającej
Przyjmij Komunię Świętą
Wzbudź intencję wykluczenia wszelkiego przywiązania do grzechu, nawet powszedniego tzn. tolerowania u siebie złych przyzwyczajeń lub dobrowolnego trwania w jakimś nałogu. Dobrze jest powiedzieć: „Panie Jezu wyrzekam się wszelkich grzechów i z Twoją łaskę pragnę ich nigdy więcej nie popełniać”
Wzbudź intencję uzyskania odpustu (za jedną dusze w czyśćcu)
Wykonaj z pobożnością wybrane dzieło obdarzone odpustem np.
Uzyskanie odpustu zupełnego, całkowicie uwalnia kogoś z czyśćca!
Możesz każdego dnia uzyskać jeden odpust zupełny.
Pamiętajmy o tych którzy choć odeszli to nadal patrzą i proszą o miłość. Oni sobie pomóc nie mogą ale my możemy –stokrotnie nam wynagrodzą.
Stańmy więc przy nich z darem który może im radość i szczęście wrócić.
Szczególny przywilej dla parafii od ks. kard. Stefana Wyszyńskiego.

W styczniu 1961 roku ks. Stanisław Synówka uzyskał u ks. Prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego szczególny przywilej odpustu. Poniżej pełny tekst łaciński wraz z tłumaczeniem.
Stefan Wyszyński Kardynał Świętego Kościoła Rzymskiego
Arcybiskup Metropolita Gnieźnieński i Warszawski
Prymas Polski
Czcigodny Ojcze,
Rektor kościoła parafialnego pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w miejscowości Uniegoszcz, z Ordynariatu Wrocławskiego, klęcząc u stóp Twojej Świętości, uniżenie prosi o odpust zupełny, który ma być uzyskany przez wiernych w Chrystusie w stanie łaski uświęcającej i uczestniczących we mszy świętej, w dniu święta Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września), albo w jednym spośród siedmiu dni następujących bezpośrednio po tym święcie, jeśli przyjdą do wspomnianego kościoła i odmówią modlitwy w intencjach papieża.
Na mocy szczególnych uprawnień nadanych przez Stolicę Świętą łaskawie potwierdzamy wedle próśb na 7 lat.
Pod tymi samymi warunkami i bez względu na jakiekolwiek przeciwne zarządzenia.
Dano w Warszawie, dnia 18 lutego, w roku pańskim 1961
DODATEK
Krótka historia parafii napisana przez ks. Stanisława Synówkę na 25 lecie parafii.
W Uniegoszczy (niem. Bertelsdorf) powiat i Dekanat Lubań od wieków istniała parafia katolicka, która przetrwała do czasów objęcia przez administrację polską.
Parafianie – katolicy stanowili znaczną mniejszość wobec protestanckiej większości.
Za początek polskiej administracji kościelnej można przyjąć datę 15.07. 1946 r. kiedy parafie objął pierwszy polski duszpasterz ks. Antoni Wamposzyc. Przeprowadził on najpilniejsze remonty w kościele i na plebanii. Zadbał również o kościoły w Radostowie i Mściszowie . Duszpasterz z Uniegoszczy obsługiwał przez cały okres wieś Radostów, przez 20 lat Mściszów, okresowo przez kilka lat Nawojów oraz parafię Kościelnik i Pisarzowice.
Od roku 1960 Mściszów jest obsługiwany przez samodzielny wikariat (obecnie parafia)w Gościszowie. Z terenu Lubania przyłączono do parafii Uniegoszcz ulicę Różaną przez pewien czas należała również Wyspowa. Jak zauważył ks. St. Synówka z położenia terytorialnego oraz wielu powiązań społecznych i gospodarczych miejscowych parafian wynika fakt, że wielu ciąży ku Lubaniowi i to jest jedną z przyczyn trudności w skonsolidowaniu życia parafialnego.
II. Kościół parafialny.
Nie zachowały się żadne przekazy historyczne ani informacje co do początków i dziejów kościoła. Przyjmuje się, że najstarsza część kościoła pochodzi z końca XIV w. reszta z XVI w. Styl częściowo gotycki częściowo barokowy. Kościół zbudowany jest na parceli z kamienia bazaltowego uzupełnionego cegłą, kryty dachówka a wieża blachą miedzianą.
Tytuł kościoła Narodzenie NMP. Ołtarz główny składa się z mensy z nastawą, na której znajdują się figury 2 aniołów oraz wnęki w ścianie powyżej ołtarza z figurą NMP w asyście aniołów, prawdopodobnie z XIV w. Na ścianie w prezbiterium wisi duży obraz przed22
stawiający scenę na drodze krzyżowej. Stylowa ambona drewniana otoczona postaciami ewangelistów, nad amboną kompozycja Trójcy św. w otoczeniu aniołów. Pod amboną św. Michał godzący włócznia szatana.
III. Proboszczowie
Ks. Antoni Wamposzyc 1946 z przerwą do 1951.
W przerwie 1948 o. Florian Nestorowicz kapucyn kilka miesięcy.
Ks. Ludwik Antoń (Jodłowski) 1951-1952
Ks. Kazimierz Olszewski kilka miesięcy 1952-1953
Ks. Wacław Domański 1953-1957
1957-1958 przez rok vacat
1958 ks,. Stanisław Synówka
IV. Współpracownicy
Katechetka Eugenia Łazarewicz z.d. Ciecierska 1956
Organista do 1956 Pendulak, do 1961 Kawecki od 1961 Roman Tomaszewski
Powołania kapłańskie i zakonne
Rudolf Zioła
Paulina Zioła ur.1938 ss. Franciszkanki
Ludwika Czerepak ur. 1938 Adoratorki N.Krwi
Wierni.
W Uniegoszczy większość stanowią repatrianci z Bukowiny. Na ogół religijni a wiara raczej powierzchowna połączona z zabobonem, bardzo skłóceni ze sobą, zamiłowani w pijaństwie. Reszta pochodzi z różnych stron Polski i zagranicy dlatego każda rodzina ma swoje indywidualne oblicze.
W Radostowie część z Jugosławi religijni ale krewcy i skłonni do pijaństwa. Część z Wileńszczyzny – spokojni ale słabo uświadomieni. Część z kilku parafii Archidiecezji Lwowskiej – ci są stosunkowo najbardziej uświadomieni, ale poziom moralny jest różny. Reszta PGR-wiadomo proletariat materialny i moralny. Ogół parafian z Radostawia mimo religijności i dość dobrego poziomu materialnego stanowi jednak element trudny do zaktywizowania z powodu braku elitarnego aktywu.
Życie sakramentalne
Chrzty
1945-1950 570
1951-1955 650
1956-1960 485
1961-1965 362
1966-1969 (30.06) 185
Razem 2254
Śluby
1945-1950 184
1951-1955 126
1956-1960 118
1961-1965 112
1966-1969 80
Razem 618
23
Pogrzeby
1945-1950 124
1951-1955 131
1956-1960 97
1961-1965 70
1966-1969 47
Razem 469
Do spowiedzi wielkanocnej w roku 1969 przystąpiło 1100 w r. 1968 rozdano 4200 komunii.
Duszpasterstwo w 4 punktach katechetycznych.
Remonty wystroju kościoła.
Po wojnie zabezpieczono kościół i tak przetrwał do 1958 r. W 1958 przeprowadzono remont kapitalny bez wykończenia i wystroju.
Uroczystości i wydarzenia.
1960 Misje parafialne
Nawiedzenie obrazu MBCzęstochowskiej
OPIS PARAFII UNIEGOSZCZ POD NAZWĄ
Wiadomości ogólne
Parafia rzymsko-katolicka w Uniegoszczy (niem. Bertelsdorf) w Dekanacie Lubań Śląski. Kościół graniczy z miastem i parafią Lubań Śląski. Kościół stoi na prawym brzegu rzeki Kwisy przy drodze wiodącej z Lubania do Lwówka. Pierwsze wiadomości o kościele i parafii Uniegoszcz sięgają roku 1372.
Do parafii należą aktualnie wsie Uniegoszcz, Radostów, Mściszów oraz dwie ulice Lubania Różana i Wyspowa.
Kościół
Najstarszą część kościoła ma rzekomo pochodzić z 1372 r. reszta z 16 w. styl pierwotnie gotycki, późniejsza przebudowa barokowa sklepienie i okna kaplicy bocznej, pozostały w stylu gotyckim. Kościół zbudowany jest na parceli z kamienia bazaltowego uzupełnionego cegłą, kryty dachówką zaś wieża blachą miedzianą. Tytułem kościoła jest Narodzenie NMP a rocznica jest obchodzona w 2 niedzielę września. Długość kościoła wynosi 20 m, szerokość 15 m, wysokość 18 m, zaś wieży 35 m. Plac dokoła kościoła to dawny cmentarz, obecnie w likwidacji. Ogrodzenie stanowi gruby mur kamienny okryty cisowymi płytami piaskowymi. Szeroka brama żelazna z furtką.
Jest wylotem na ulicę a furtka żelazna ku plebanii. Do muru przylega kaplica cmentarna z kamienia cisowego, kryta blachą. Na zewnątrz kościoła naprzeciw ołtarza głównego znajduje się zbudowany w 1950 kamienny ołtarz o wymiarach proporcjonalne asymetrycznych.
Naprzeciw zakrystii duży modrzewiowy krzyż misyjny ustawiony w 1960 r. Kruchta kościelna oddzielona metalową kratą jest mała i ciasna; stoi tam klęcznik do adoracji.
W nawie głównej znajdują się balkony i chór ze skromnym 10 głosowym organem. Ołtarz główny składa się z mensy z nastawą z postaciami adorujących aniołów oraz wnęki
24
w ścianie z figurą NMP w asyście aniołów po bokach na drewnianych postumentach postawiono dwie duże figury św. Piotra i Pawła. Obok zabytkowa chrzcielnica alabastrowa z figuralną kompozycją na drewnianej pokrywie. Na ścianie prezbiterium wisi duży obraz olejny 200×150 cm. Przedstawiający scenę na drodze krzyżowej. Ambona drewniana otoczona postaciami 4 ewangelistów nad jej daszkiem kompozycja Trójcy Przenajświętszej w asyście aniołów z trąbami. Wsparcie ambony stanowi postać św. Michała Archanioła depczącego szatana. Z lewej strony nawy głównej znajduje się ołtarzyk św. Antoniego z prawej św. Franciszka. Tuż przy balustradzie ustawiono w 1957 r. tandetny ołtarzyk MB Częstochowskiej.
W bocznej kaplicy znajduje się ołtarz NSerca PJ barokowy z nastawa kolumnową. Kościół został odrestaurowany w 1959 r. Naprawiono postrzeloną wieże, rynny dachowe, elementy drewniane zapuszczono materiałami impregnacyjnymi, przełożona dach na kościele, pomalowano wnętrze.
Plebania
Budynek stary jednopiętrowy z kamienia i cegły posiada 5 pokoi i kuchnię, Wewnątrz wyposażenia brak. Obok budynek gospodarczy z garażem, murowany kryty dachówką, dawna szkółka parafialna. Do plebanii przylega ogród o powierzchni około 0,60 ha częściowo jako sad częściowo jako warzywniak. Część ogrodu około 50 m2 używa sąsiad Gaik a część około 50 a zagrabił w czasie wakansu w roku 1958 sąsiad Chruszcz.
Żywego inwentarza parafia nie posiada. Ogrodzenie zrobiono 1 1959 r.
Organistówka
Obok kościoła znajduje się stary i dość zniszczony budynek organistówki. Ponieważ stan prawny własności jest sporny nie dokonuje się odpowiedniej konserwacji budynku ani ze strony parafii ani z Gromadzkiej Rady Narodowej i budynek ulega dalszej dewastacji.
Cmentarz
Cmentarz grzebalny znajduje się ok 100 m. od kościoła. Przestrzeni wolnej jest dosyć. Ogrodzenie i bramy w porządku.
Notatka sporządzona przez ks. Stanisława Synówkę przed rokiem 1966.

ŚLUBOWANIA
PARAFII ŚW. TRÓJCY

HISTORIA PARAFII LUBAŃ ŚLĄSKI
Lubań Śląski był początkowo wioską słowiańską. Jego historia jako wioski sięga 919-973 r. W latach 1180 lub 1188 Bolesław Drugi podniósł wioskę Lubań do godności miasta. Margrabstwo Miśnia otaczało Lubań wpływami politycznymi. Pod względem kościelnym dopiero od roku 965 świeżo powstałe biskupstwo w Miśni objęło Lubań pod swoja jurysdykcję.
Najstarszym kościołem na terenie Lubania Śl. był kościół św. Jerzego wybudowany w 941 r. W XI wieku wybudowano kościół św. Trójcy, na gruzach dawnego Gimnazjum (n dzisiaj z tego kościoła została tylko wieża).
Klasztor ss. Magdalenek w Lubaniu wybudował książę Henryk syn Bolka I. W 1319 r. św. Jadwiga bogato ten klasztor wyposażyła.
Klasztor oo. Franciszkanów wraz z kościołem św. Krzyża wybudowano w 1273 r. , który został rozebrany w roku 1956. Z tego klasztoru pozostała tylko Wieża Bracka.
Kilkukrotne napady Husyckie obracały Lubań w jedno popielisko. Najwięcej szkód wyrządził ich napad w 1427 r.
Reformacja M. Lutra dotarła do Lubania już w 1525 r. i wyrządziła wiele zła wśród duchowieństwa i wiernych, a nawet wśród Sióstr Magdalenek z których 12 osób wystąpiło z klasztoru.
Obydwa wyznania (protestanckie i katolickie) wspólnie użytkowały kościół św. Trójcy od 1525-1614 r. Wskutek tarć wzajemnych protestanci, będąc już wtedy większością, zabronili katolikom użytkowania kościoła, tak że katolicy musieli wraz z siostrami Magdalenkami skupić się w ciasnej kaplicy w klasztorze, w kaplicy św. Anny. Ten stan utrzymywał się do roku 1861. Wszystkie wioski
Dawniej katolickie po reformacji Lutra utonęły w protestantyzmie.
Przy katolicyzmie utrzymał się tylko Henryków, Uniegoszcz, Radostów i Rudzica.
Po Kongresie Wiedeńskim Lubań w 1821 r. dostał się pod władzę biskupa Wrocławskiego politycznie natomiast zależny był od Prus.
W latach od 1857-1861 wybudowały ss. Magdalenki zespół neogotycki jedyny obecnie katolicki kościół na terenie Lubania Śl. Protestanci obecnie mają też jeden kościół św. Maryi Panny.
ss. Magdalenki wybudowały dwupiętrowy gmach przy ulicy Wrocławskiej 16 a pod wezwaniem św. Antoniego i sprowadziły do niego ss. Elżbietanki (obecnie plebania), ażeby prowadziły przedszkole i zajmowały się starcami i utrzymywały internat, dla młodzieży katolickiej uczącej się w mieście a pochodzących z wiosek.
Ks. Jan Winiarski.
PROGRAM
Nawiedzenia Matki Boskiej w Jej obrazie Częstochowskim
Parafii Lubań Śl. dnia 11 maja 1963 r.
Wstęp: godz. 17.45 Fanfary z wieży kościelnej
Godz. 17.50-18.00 Dzwony kościelne.
Powitanie obrazu:
Godz. 18.00 Księża biorą Obraz na ramiona i stoją. Tymczasem orkiestra gra tusz fanfarowy (3 razy w całości), później „O Maryjo witam Cię”. Wierni śpiewają to samo bez współudziału orkiestry (3 razy ).
Godz. 18.10 Księża trzymają obraz na ramionach stojąc, dzieci recytują: „Przez majową rosę „po recytacji śpiew pieśni” „Boga Rodzica Dziewica”
I równocześnie wyrusza procesja do pierwszej bramy. Siostry Magdalenki przejmują obraz na ramiona i w pierwszej bramie oddają trzeciemu zakonowi, ten zaś ministrantom, którzy niosą obraz do drugiej bramy.
Śpiew z orkiestrą: „serdeczna Matko”.
Godzina 18.15 Przy drugiej bramie fanfary orkiestry, przemówienie ojca Rekolektanta do dzieci, które przejmują obraz ze śpiewem : „Jak szczęśliwa Polska cała.
Godzina 18,20 Przy trzeciej bramie fanfary, przemówienie do młodzieży. Młodzież bierze obraz ze śpiewem : Z dawna Polski Tyś Królową”.
Godz. 18.25 Przy czwartej bramie fanfary, przemówienie do matek. Matki niosą obraz ze śpiewem: „Gwiazdo śliczna”.
Godz. 18,30 Przy piątej bramie fanfary. Ojcowie biorą obraz i dalej niosą do głównej bramy. Tutaj fanfary, przemówienie do ojców, którzy dalej niosą obraz aż do ołtarza ze śpiewem: „Po górach dolinach „.
I N T R O N I Z A C J A
Godz. 18.40 Fanfary, śpiew: „Apel Jasnogórski” – Rączkowski.
Wstawienie obrazu na tron maryjny (za kościołem).
Przemówienie ks. Proboszcza z Grabieszyc zdającego obraz. Delegacje z Grabieszyc składają kwiaty na pożegnanie z pieśnią:” Chwalcie łąki umajone”. Przemówienie ks. prałata z Lubania przyjmującego obraz.
Godz. 19.10 Hołd kapłanów Dekanatu Lubańskiego, okadzenie ołtarza i śpiew: „Uwielbiaj duszo moja Pana – intonuje ks. prałat.
Deklamacje dzieci: Dzieci przedszkolnych.
35
Dzieci szkolnych:” Hołd dzieci Lubania.
Pieśń: „Matuchno ma”.
Hołd ministrantów. Pieśń:”: Boga Rodzica”.
Hołd młodzieży – zbiorowa recytacja”
„Wkrótce podziwiać będzie świat” i pieśń:
„Królowej swej” z orkiestrą (2 zwrotki).
Hołd całej parafii przez śpiew:” Wezwania do M.B.”.
Kazanie o Misjonarza.
MSZA ŚWIĘTA WIECZORNA – godz. 20.00
Uwaga – w czasie mszy św. wszyscy księża zasiadają do konfesjonałów. Wszyscy wierni przystępują do Komunii św.
Po skończonej mszy św. odbędzie się spotkanie Matek z Obrazem.
Godz. 22.00 – spotkanie młodzieży męskiej i żeńskiej z Obrazem.
Godz. 23.00 – spotkanie mężów, ojców i wdowców z wędrującym Obrazem.
Godz. 24.00 – Msza św. o północy. Wszyscy, którzy są po spowiedzi św. powinni w czasie mszy św. o północy przystąpić do Komunii św., mimo, że byli u Komunii św. podczas mszy św. wieczornej, ponieważ ta msza św. jest już z niedzieli. Post eucharystyczny obowiązuje w tym wypadku o 22.00.
UWAGA.
O ile pogoda nie dopisze uroczystości powitalne włącznie z mszą św. w kościele.
MSZA ŚW. O PÓŁNOCY.
Po mszy św. o północy: Chór i orkiestra dadzą jeszcze kilka utworów, po skończonej mszy św. będzie spotkanie z Matką Najświętszą wszystkich ministrantów i śpiewaków. Trwać to będzie od godz. 2.00.
Od godz. 2.00 – 3.00 godzinę hołdu będą miały Księginki i mieszkańcy wszystkich ulic koło Dworca Kolejowego wraz z wszystkimi ulicami od Uniegoszczy do torów kolejowych prowadzących na Węgliniec.
Od godz. 3.00 – 4.00 w nocy wszyscy inni mieszkańcy Lubania, Radgoszczy i Nawojowa Śląskiego.
Od godz. 4.00 – 5.00 III Zakon i Żywy Różaniec.
Od godz. 5.00 – 6.00 Mieszkańcy Kolonii przy ul. Waryńskiego, Pawiej oraz Kolonii przy ul. Marksa, Klasztornej i Włościańskiej.
Godz. 6.00 „Godzinki ku czci NMP, po nich msza św.

HOŁD KAPŁANÓW MATCE BOŻEJ
1.
Akt oddania się (mówią kapłani)
2.
Hymn Magnifikat (śpiewają kapłani i wszyscy wierni – w czasie śpiewu okadza się obraz i ołtarz).
AKT ODDANIA SIĘ MATCE BOŻEJ
Bogurodzico Dziewico, Bogiem sławiona Maryjo, Królowo świata i Polski Królowo.
Oto masz nas przed Sobą, Matko Wieczystego Kapłana i Matko naszego kapłaństwa.
W Twoje macierzyńskie dłonie składamy Matko Chrystusowa nasze ciała i dusze tak, jak Ojciec Niebieski złożył w Twe dłonie ciało i duszę Jednorodzonego Syna.
Oddajemy Tobie, Stolico Mądrości nasz umysł i wolę.
Oddajemy Ci Matko pięknej miłości nasze serca i to, co wzięliśmy z twojego Syna – nasze kapłaństwo, by wierne było Bogu, Krzyżowi i Ewangelii, Kościołowi świętemu, Najwyższemu Pasterzowi Kościoła i naszemu Arcypasterzowi.
Przynosimy Ci nasz kapłański trud i odpowiedzialność za dzieci Boże, odkupione krwią Syna Twojego, wziętą z Ciebie.
Oddajemy Ci wszystkich, których Kościół zleca naszej trosce, gorliwości posłannictwu kapłańskiemu. Wszystkie dzieci Boże nam powierzone oddajemy dziś Tobie, Matko Chrystusowa. Oddajemy Ci młodzież, którą Syn Twój tak czule miłował. Wszak wskrzeszał nawet dziewczęta i młodzieńców i oddawał ich rodzicom.
Tobie Która jesteś błogosławiona między niewiastami oddajemy Matki, aby od Ciebie uczyły się macierzyńskiej i chrześcijańskiej miłości Swych dzieci.
Oddajemy Tobie ojców, walczących o kawałek chleba dla najbliższych a mających być kapłanami w domach swoich.
Oddajemy Ci rodziny, zlecone naszej kapłańskiej trosce, aby kształtowały się na wzór Najświętszej Rodziny.
Pocieszycielko strapionych i Uzdrowienie chorych. Tobie oddajemy starców i chorych, których już nikt nie nawiedza, tylko my kapłani, kierowani posługą kapłańską i sercem Kościoła, wspólnej Matki.
Ucieczko grzeszników i Wspomożenie wiernych.
Składamy Ci nasz ból z powodu rozlicznych grzechów i wad, poniżających nasz naród w oczach Bożych; odstępstwa od wiary, pijaństwo, egoizm, niezgody, życia niemoralnego, zaniedbania religijnego wychowania dzieci.
Doprowadź do łaski te dusze, które żyją z dala od Boga i Kościoła.
Natchnij do szczerego nawrócenia małżonków żyjących bez św. Sakramentu, małżeństwa i małżonków rozłączonych, pociesz rodziny cierpiące z powodu pijaństwa, oświeć rodzi39
ców, by dogłębnie zrozumieli, że ich zadaniem jest przekazywanie życia i wychowanie dzieci przez naukę religii i dobry przykład.
Oddajemy Ci Matko, cały Dolny Śląski, ziemię ojców naszych, którą Opatrzność zwróciła nam u progu Wielkiej Rocznicy Chrztu Narodu Polskiego, aby i nad nią rozpostarła Swą królewską władzę i wyciągnęła błogosławione dłonie nad jej świątyniami, pasterzami, ludem.
Przyjm najlepsza Matko nasze ufne serca.
Ochroń Kościół święty w Ojczyźnie naszej od nieprzyjaciół. Wzmocnij naszą wiarę i naszą dobrą wolę Twoim Nawiedzeniem, które jest tak owocne, skuteczne i radosne.
Odtąd chcemy się czuć bezwzględną własnością Twoją. Chcemy w Twoich dłoniach żyć, pracować i umierać, abyśmy przez Ciebie wierni Bogu mogli na progu nowego życia oglądać Błogosławiony Owoc żywota Twojego. Amen

Dobre postanowienia parafian w księdze wieczystej na Jasnej Górze.
Ks. Stanisław Synówka przygotowując parafię do” Aktu oddania parafii w Macierzyńską niewolę Matki Kościoła za wolność Kościoła” zachęcał starszych parafian, młodzież i dzieci do podejmowania zobowiązań tysiąclecia.
W ogłoszenia parafialnych z dnia 14.XI. 1965 r. prosił, aby:” szczerze i poważnie zastanowić się nad swoimi postanowieniami, które chcemy uczynić NMP Królowej Polski i wpisać w księdze jak najprędzej, nie odkładając na ostatnią chwilę”.
Zebrane od parafian postanowienia osobiście wpisał do księgi wieczystej, która 30.11.1965 r. została złożona w Jasnogórskim Instytucie Zawierzenia.
W ogłoszeniach z 21.11.1965 r. prosił o zgłaszanie się chętnych do delegacji na Jasną Górę.
30 listopada 1965 r. delegacja w składzie”

Ks. Stanisław Synówka
Łazarewicz Paweł
Kowalewski Wacław
Kowalewska Helena
Lipska Maria
Korziel Magdalena
Lasko Franciszka
Masłowska Amelia
Zięba Anna
Sokołowska Stanisława
Kata Janina
Malinowska Antonina
Skład delegacji został zapisany w Księdze Wieczystej parafii Uniegoszcz złożonej na Jasnej Górze w dziale A. Oddanie i życie oddaniem parafii.